YEVROPA VA ISLOM DUNYOSI XALQ TABOBATIDA GUMORAL NAZARIYA, UNDAGI ATAMALAR VA ULARNING LINGVOKULTUROLOGIK XUSUSIYATLARI
Keywords:
Gumoral nazariya, qon, balg'am, safro, savdo, qiyosiy tahlil, Yevropa tibbiyoti, Sharq tabobati, madaniy e'tiqod, tana suyuqligi, mijoz, temperament, sinkretizmAbstract
Gumoral nazariya qariyb ikki ming yil davomida ham Islom dunyosi tabobati, ham Yevropa tabobatining asosiy yo’nalishi bo’lib deyarli barcha tibbiy amaliyotlarning asosi bo’lib kelgan. Shundan kelib chiqib, ushbu maqola tibbiyotning til va madaniy jihatlariga e’tibor qaratadi, hamda Sharq va Yevropa xalq tabobatidagi gumoral nazariyaning qiyosiy lingvokulturologik tahlilini muhokama qiladi. Qadimgi Yunonistondan kelib chiqqan gumoral nazariya tanani to'rtta unsur: qon, balg'am, safro va to’qima suyuqligi boshqaradi va bu unsurlar orasidagi muvozanatning buzilishi kasallikka olib keladi, deb ta'kidlaydi. Nazariya Sharq va Yevropa tabobat an’analari tomonidan birdek qabul qilingan, ishlab chiqilgan va rivojlantirilgan bo’lsada, uning rivojlanishidagi lingvistik va madaniy kontekstlar biri-birdan farq qiluvchi talqin va amaliyotlarning paydo bo’lishiga olib keldi. Ushbu maqolada gumoral nazariyaning Sharq va Yevropa xalq tabobatida qanday kontseptuallashtirilgani, ifodalanganligi va qo'llanilganligi ko'rib chiqiladi, hamda bu ikki an'anada uning evolyutsiyasini shakllantirgan lingvistik nuanslar va madaniy ta'sirlar yoritiladi.
References
Nutton V. Humoralism. Bynum WF, Porter R, editors. Companion Encyclopedia of the History of Medicine I. London: Taylor & Francis; 1993. b. 286-7.
Jouanna J. Greek Medicine from Hippocrates to Galen. Leiden; Brill: 2012. b. 335-40.
Karoly L.A Turkic Medical treatise from Islamic Central Asia: A Critical Edition of a Seventeenth-Century Chagatay Work by Subhan Quli Khan. Leiden: Brill; 2015. b. 3-5
Lambertini R. Mirrors for Princes. Lagerlund H, editor. Encyclopedia of Medical Philosophy. Netherlands: Springer; 2011. b. 791-7
Kоsimоvа F. Аn оutlinе оf Uzbеk аnd British linguаculturе (оn thе еxаmplе оf sоmе tеrms with thе sеmе оf “illnеss”) // Jоurnаl оf Hunаn Univеrsity (Nаturаl sciеncеs). Vоlumе 48, №8. – Chinа, 2021. – b. 214-220. (scоpus Q2 №3)
